Üniversitelerimiz bugünkü yapısına 6.11.1982 tarihinde yürürlüğe giren 2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu ile gelmiştir. 2547 sayılı Yükseköğretim Kanununun yürürlüğe girmesinden önce yürürlükte bulunan 1750 sayılı Üniversiteler Kanununun 40 inci maddesi ile 1765 sayılı Üniversite Personel Kanunun 13 ve 14 üncü maddelerinde, üniversitelerde ek ders mevzuatı düzenlenmiş ve yürürlüğe konulmuştur.

1765 sayılı Kanunun 1991 sayılı Kanunla değişik 13 ve 14 üncü maddelerinde; öğretim elemanlarının bağlı bulundukları öğretim kurumunun dışında gerek başka bir üniversitede gerekse kendi üniversitesinin birimlerinde görevlendirildikleri takdirde haftalık ders yükü üzerindeki ders saatleri için ek ders ücreti alabilecekleri, bunun dışında haftalık ders yüklerini doldurmuş olsalar bile kendi kadrolarının olduğu kurumda ek ders ücreti alamayacakları hüküm altına alınmıştır. Yine sözü edilen 14 üncü madde de; bağlı olduğu üniversite içinde, bir öğretim üyesinin “öğretim yükü” nün görevli olduğu ders, seminer ve uygulama süresi ile birlikte öğrenci sayısı, yönettiği tez sayısı ve yönetim görevi de göz önünde bulundurularak üniversiteler arası kurulca hazırlanacak tüzükle tayin olunacağı, öğretim yükünü kendi kurumlarında doldurmayan öğretim üyelerinin , aynı üniversitedeki öğretim kurumlarında öğretim yükünü dolduruncaya kadar yapılan görevlendirmeleri kabule mecbur oldukları, öğretim üye ve yardımcılarının bağlı bulundukları öğretim kurumlarının dışındaki ek ders, seminer ve uygulamalar için o kurumun bütçesinden ek ders ücreti alabilecekleri hükme bağlanmıştır.

Yani özet olarak; 1750 ve 1765 sayılı Kanunlarda; öğretim üye ve yardımcılarının kendi kurumlarında verdikleri dersler için, öğretim yüklerini doldurmuş olsalar dahi hiçbir surette ek ders ücreti alamayacakları , ancak başka birimlerde yaptıkları derslerin ders yükünü aşan kısmıyla sınırlı olmak kaydıyla ek ders ücreti alabilecekleri düzenlemesi getirilmiştir.

2547 sayılı Kanunun yürürlüğe girmesiyle, öğretim elemanlarının bağlı oldukları kurumda hiçbir surette ek ders ücreti alamayacaklarına ilişkin düzenleme yürürlükten kaldırılmış , bunun yerine haftalık ders yükünü dolduran öğretim elemanlarına kadrolarının bulunduğu kurumdan da ek ders ücreti alma olanağı sağlanmıştır.

Normal Örgün Öğretimde Haftalık Ders Yükleri ve Ek Dersler

Öğretim üyelerinin haftalık ders yükü en az 10 saattir. Öğretim Üyelerinin yaptıkları ve yaptırdıkları uygulama, yönettikleri seminer ve doktora çalışmalarının ne ölçüde ders yükünden sayılacağı Yükseköğretim Kurulu tarafından belirlenir. (2547 s. k md. 36)

Üniversite ve bağlı kuruluşlarında, öğretim yardımcılarından kadrolu öğretim görevlileri ile okutmanlar için haftalık ders yükü 12 saatten az olmamak üzere Yükseköğretim Kurulunca tespit edilir.(2547 s.k. md. 36)

Rektör, dekan, enstitü ve yüksek okul müdürleri için haftalık ders yükü zorunluluğu aranmaz. Bunların yardımcıları ile bölüm başkanları için haftalık ders yükü yukarıda belirtilen sürenin yarısı kadardır. (2547 s.k. md. 36)

2547 Sayılı Yükseköğretim Kanununun 36 ncı maddesine göre haftalık okutulması mecburi ders yükü saati dışında, kısmi statüde bulunanlar dâhil öğretim elamanlarına görev unvanlarına göre Maliye Bakanlığının görüşü üzerine Yükseköğretim Kurulu tarafından belirlenen mecburi ve isteğe bağlı dersler ve diğer faaliyetler için bu ders ve faaliyetlerin haftalık ders programında yer alması ve fiilen yapılması şartıyla en çok 20 saate kadar, ikinci öğretimde ise en çok 10 saate kadar ek ders ücreti ödenir. Ders yüklerinin tamamlanmasında öncelikle normal örgün öğretimde verilen ders ve faaliyetler dikkate alınır.(2914 s.k. md.11

Dersi veren öğretim elemanına her ders için ayrı ayrı olmak üzere yarıyıl ve yılsonu dönemlerinde her 50 öğrenci için 300 gösterge rakamının Devlet Memurları Kanununa göre aylıklar için belirlenen katsayı ile çarpımı sonucu bulunacak tutarda sınav ücreti ödenir. Öğrenci sayısının hesabında küsurlar tama iblağ edilir ve 500 öğrenciden fazlası dikkate alınmaz. Ara sınavlar ve bütünleme sınavları için sınav ücreti ödenmez. (2914s.k. md.11)

Müfredat programları uyarınca normal çalışma günlerinde çalışma saatinin bitiminden ve saat 17.00'den sonra başlayan gece öğretimi ile hafta tatili, yarıyıl veya yaz tatillerinde yapılan öğretimde yukarıdaki şekilde hesaplanan ek ders ücretleri % 60 zamlı ödenir. Yaz ve yarıyıl tatillerinde yapılan öğretim için verilecek ek ders ücretinin hesabında ders yükü dikkate alınmaz.

2547 sayılı Kanunun 40 ıncı maddesinin (a) fıkrası uyarınca, kendi üniversitelerinin aynı şehirdeki diğer birimlerinden veya aynı şehirdeki diğer yüksek öğretim kurumlarından görevlendirilebilecek öğretim elemanı bulunmaması halinde, başka şehirlerdeki yüksek öğretim kurumlarından ders vermek üzere görevlendirilen öğretim elemanlarına 6245 sayılı Harcırah Kanununa göre geçici görev yolluğu ve anılan fıkradaki esaslara göre iki katı ek ders ücreti ödenir. ( 2547 s.k. md.40/d)

Hafta ve bayram tatili, yarı yıl ve yaz tatillerinde veya normal çalışma saatleri dışında yürütülen uzmanlık alan dersleri, tez danışmanlığı , ara sınavlarla ilgili faaliyetler için zamlı ek ders ücreti ödenmez.

İkinci Öğretimde Ek Dersler

Normal örgün öğretimde zorunlu ders yükünü doldurmuş olan öğretim elemanlarına ikinci öğretimde verdikleri her ders için; zorunlu ders yükünü dolduramamış olan öğretim elemanlarına bu yükün doldurulmasından sonra verdikleri her ders için, 2914 sayılı Yükseköğretim Personel Kanununun 11 inci maddesinde öngörülen hükümler çerçevesinde ek ders ücreti ile ara sınav, yarıyıl ve yılsonu sınavları için ödenecek ücretlerin üç katını aşmayacak şekilde ikinci öğretim programları esas alınarak, Yükseköğretim Kurulunun görüşü, Milli Eğitim Bakanlığının teklifi üzerine Bakanlar Kurulunca belirlenecek ders ücreti ödenir (3843 s. k. md.10).

08.06.1994 tarih ve 21954 Mükerrer sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren, yükseköğretim kurumlarında yapılacak ikinci öğretimde görev alacak öğretim elemanlarına ödenecek ders ücretleri ile görevli akademik yöneticiler ve öğretim elemanları ile idare personele ödenecek fazla çalışma ücretlerine ilişkin karar da; ikinci öğretimde görev alan, normal örgün öğretimde zorunlu ders yükünü doldurmuş olan öğretim elemanlarına ikinci öğretimde verdikleri her ders için, zorunlu ders yükünü dolduramamış olan öğretim elemanlarına bu yükün doldurulmasından sonra vermiş oldukları her ders için, 2914 sayılı yükseköğretim personel kanununun 11 inci maddesine öngörülen hükümler çerçevesinde ek ders ücreti ile yarıyıl ve yılsonu sınavları için verilecek ücretler birer katı fazlasıyla ödenir.

Diğer Faaliyetler

Teorik dersler dışındaki tüm eğitim- öğretim faaliyetlerini kapsar.

Haftalık ders programında günü, yeri, saati belirlenmiş, öğrenciye hitap eden, öğrencilerin aktif olarak katıldığı uygulamalı dersler ile teorik derslerin uygulamalarının ve laboratuar, tıbbi ve cerrahi klinik uygulamaları, seminer ve diğer benzeri faaliyetlerin her ders saati bir ders yüküdür.

Bitirme ödevi, bitirme projesi, diploma projesi, proje ve staj raporu değerlendirme ve benzeri eğitim, öğretim faaliyetlerini yöneten öğretim elemanları, öğrenci sayısına bakılmaksızın toplam 2 saat / hafta uygulamalı ders yükü yüklenmiş sayılır.

Lisansüstü eğitimde (yüksek lisans, doktora, tıpta uzmanlık, sanatta yeterlik) tez danışmanlığı, her bir öğrenci için, 1 saat / hafta ders yüküdür. Ancak bir öğretim üyesinin lisansüstü eğitim tez danışmalıklarından kazanabileceği azami ders yükü 10 saat/ hafta’yı geçemez. Lisansüstü eğitim tez danışmanlığı, öğretim üyesinin (ders saati ücreti karşılığı ders görevi verilen emekli öğretim üyeleri dahil) öğrencinin danışmanlığına (ders ve tez dönemleri için) ilgili Yönetim Kurulunca atandığı tarihte başlar ve ilgili Yönetim Kurulunun öğrencinin mezuniyetine karar verdiği tarihe kadar devam eder.